Bahçemizde Yetişen Avokado Çeşitleri

Dünyada yaklaşık 500 avokado çeşidi var!

Hiç merak ettiniz mi, bazı avokadoların tadı diğerinden neden farklı? Bazı avokadoların kabukları çok sertken bazıları çok ince. Bazılarının kabukları olgunlaştığında kararırken bazılarının yeşil kalıyor. Belli ki avokadonun da türleri var. Peki avokadonun kaç türü var?  Türlerin özellikleri neler? Daha da ileri gidersek, madem bazılarının tadı çok daha güzel neden hep aynı tür üretilmiyor?

Avokado ağacımız

Avokado ağacımız

Yaklaşık 500 çeşit avokado olduğu söyleniyor ama ticari amaçlı ve iklim koşullarına göre belli başlı türleri daha yoğun üretiliyor. Örneğin, dünyada avokadonun başkenti olarak bilinen Fallbrook-Kaliforniya gibi şehirlerde ticari amaçlı 7 çeşit avokado üretiliyormuş. Bacon, Hass, Fuerte, Zutano, Reed, Pinkerton, Lamb Hass ve Gwen. Bununla ilgili daha detaylı bilgiyi California Avocado sitesinden bulabilirsiniz.

Anavatanı Orta Meksika olmasına rağmen, avokadonun hem tropikal hem de subtropikal iklime sahip bölgelerde yetişen türleri vardır. Biz de ne kadar şanslıyız ki Akdeniz Bölgemizin sahil kesimleri de subtropikal iklime sahip olduğundan iklim şartlarımıza uyum sağlayan bazı türleri de ülkemizde yetiştirebiliyoruz : )

Aslında avokadolar çiçek tiplerine göre A ve B tipi olarak 2 grupta sınıflandırılıyor. A ve B tipi ne demek? Avokadonun çiçeklerinde hem dişi hem erkek organ olmasına rağmen aynı anda işlev yapmazlar.  Döllenmek için başka ağaçlardan gelen çiçek tozlarına ihtiyaçları vardır. A tipi avokadolar ilk gün sabah dişi, ertesi gün öğleden sonra erkek safhadadır. B tipinde ise ilk gün öğleden sonra dişi, ertesi sabah erkek safhadadır. Akşamları çiçekler kapalı kalır. Dişi safhadayken, başka ağaçtaki çiçeklerin erkek organlarından gelen çiçek tozunu kabul ederler. Bu döllenme biyolojisi diğer birçok meyveden farklıdır ve bilimsel olarak “Senkronoiz Dikogami” denir. Nasıl bir biyolojik saatse, erkek ve dişi organların olgunlaşması farklı zamanda, ama günün hep aynı saatinde oluyormuş. Avokadonun çiçeğinin bu özelliğinden dolayı, avokado bahçeleri kurulurken A ve B tipi çeşitleriyle karışık bir bahçe oluşturulur. İşte bu sebeptendir ki, sadece bir türden üretmek pek de mümkün değildir.

 

Bizim Bahçemizde Yetişen Türler

1)     ERKENCİ: Bu yazıyı ilk yazdığımda adının ZUTANO olduğunu sanıyordum, hatta hala Zutano olduğunu düşünüyorum. Ancak, BATEM’e (Batı Akdeniz Tarım Araştırmaları Enstitüsü) sorduğumda Zutanonun bizim Erkenci diye tabir ettiğimiz avokadodan farklı olduğunu belirttiler. Bu sebeple, ben de kimseyi yanıltmayayım diye yazımın bu kısmını revize ediyorum. Zutano, R.L. Ruitt tarafından 1926’da Fallbrook’da bulunan Meksika varyetesi −4 °C kadar dayanıklı B tipi avokadodur. Yine de Zutano ve Erkencinin ortak noktaları, sezonun müjdecisi, ince kabuk ve tadının diğer türlere göre daha az olması. Bence iki türün aynı olduğunu söylemek için yeteri kadar ikna edici maddeler : )

Erkenci avokado çıkınca çok mutlu oluyorum çünkü bu cins avokado sezonun açıldığını müjdeliyor. Erkenci olduğu için tadı en az ve raf ömrü en kısa olanıdır. Ağustos sonu –Eylül ayı gibi ürün vermeye başlar, Kasım ayına kadar ürün verir. Havalar da sıcak olduğu için dalından koparıldıktan sonra 2-3 gün içinde olgunlaşmaya başlar.  Kabuğu incedir, bu yüzden soyulması nispeten zordur. Yüzeyi pürüzsüz açık yeşil renkte olup meyveleri de armut şeklinde ve genelde büyüktür.

Sezonun müjdecisi Erkenci avokadoalarımız : )

2)      ETTİNGER: Sezonun 2.si bence en güzel dış yüzeye sahip avokado çünkü parlak yeşildir : ) Meksika ve Guatemalen türlerinin çaprazlanmasıyla elde edilmiştir melez bir türdür. -6°C kadar dayanabilen B tipi bir avokadodur.  1947 yılından beri üretilmekte olup, İsrail orijinlidir. Meyveler Ekim ortasında olgunlaşmaya başlar, Aralık ayının sonlarına kadar devam eder. Bahçemizde meyvesi de çekirdeği de en çok büyüyen bu cins olup raf ömrü de oldukça uzundur. Meyveler ağaçtan koparıldıktan sonra 1 hafta içinde olgunlaşmaya başlar ve uzun süre de dayanır. Meyvesi de Zutanoya göre daha lezzetlidir. Bu dayanıklılık meyveyi hangi sıcaklıkta muhafaza ettiğinize de bağlı olmakla birlikte ben olgun avokadoyu 2 haftadan fazla buz dolabında sakladığımı bilirim : )

ettinger-avokado

Ettinger avokadolarımız, halk arasındaki adı Parlak : )

3)      BACON: Bu avokadonun adı onu bulan çiftçiden geliyor, James Bacon tarafından 1954’te geliştirilmiş. Derisi pürüzsüz ve yeşil renkli olup tadı orta kıvamdadır. Boyutu da orta büyüklüktedir. İçinin rengi ise açık sarıdır. Meyveler Kasım – Ocak arasında olgunlaşır. -5°C kadar dayanabilen B tipi bir avokadodur.  Yapraklarında anason kokusu mevcuttur.

bacon_avokado

Bacon Avokadolarımız : )

4)      FUERTE: Bu da ailemin favorisi, en lezzetli çeşitlerden biridir. İsmi İspanyolca güçlü kelimesinden gelir. Bu adı da 1913’te Kaliforniya’da yaşanan nadir görülen bir don olayından sağ çıktığı için almış. -3°C kadar dayanabilen B tipi bir avokadodur.   Meyvesi armut şeklinde olup dış yüzeyi hafif pürüzlü, biraz kalın ve mat yeşildir. Bu da Ettinger gibi Meksika ve Guatemalen türlerinin çaprazlanmasıyla elde edilmiştir melez bir türdür. Meksika’nın Puebla eyaleti orijinlidir. Hasadı da Kasım- Nisan ayları arasında yapılmaktadır. Fuerte’nin yapraklarında da anason kokusu mevcuttur.

Ailemin favorisi Fuerte avokadolarımız : )

Ailemin favorisi Fuerte avokadolarımız : )

5)      HASS: Veee Oscar goes tooo Hass. Bu da birçoğunuz gibi benim de favorim. Meyve olarak da en kolay ayırt edilen avokado. Dışı sert, pütürlü ve olgunlaşırken koyu kahverengiye dönüyor. İçinin rengi de sarıdır. Kaliforniya’da yetişen avokadoların %80 i Hassdır. Hasat zamanı Ocak – Hazirandır. Ee her güzel şey gibi en nazlı tür budur, -1 °C soğuğa kadar dayanıklı olup, rüzgarlı ve soğuk havalarda meyveler zarar görür. A tipi avokadodur. İsmini Kaliforiya’da yaşayan posta kuryesi Rudolph Hass’dan almıştır. Bütün hassların onun bahçesindeki 1935 yılında patentini aldığı avokadodan türediği kabul edilmiştir. Ne yazık ki, Hass avokadoların atası olan bu ağaç, kök çürüklüğü hastalığından 2002 Eylül ayında kesilmek zorunda kalmış.

hass-avokado-2

Hass avokadolarımız – Halk arasında Putur da denir : )

6)      YABANİ: Yabani avokado meyvenin çekirdeğinden, yani tohumundan yetişmiş, aşılanmadan meyve vermiş avokadoya denir. Aslında yazımın ilk versiyonunda yabani avokadoya yer vermemiştim, ama belki de birçok arkadaşın kafasındaki kendi avokadomu yetiştirsem meyve verir mi sorusunu cevaplayacağından ve bu avokadoların da meyvesini yediğimizden, eklemeyi uydun gördüm. Evet, aşılanmamış avokado da meyve verir, bizim bahçemizde var : ) Ama avokado yetiştiricileri tarafından tercih edilmez. Çünkü ağacın meyveleri ana meyveye benzemez. Bunun sebebi de, yazının başında da bahsettiğim karmaşık döllenme biyolojisidir. Mesela, Hass cinsi bir avokadonun çekirdeğini ektiniz ve ağacınız meyve vermeye başladı. Ancak, oluşan meyve hass avokado gibi olmadı! Hass avokado (A tipi) çiçeklerinin tozlaşması aşamasında, Bacon avokado(B  tipi) çiçeklerinin rol oynadığını düşünelim. O zaman oluşan meyvenin çekirdeği bu iki ağacın genlerini taşıyor ve ortaya bambaşka bir tür çıkıyor. Fotoğraftaki avokado da dışı pürüzsüz ama olgunlaşınca yüzeyi yeşilden mora dönüyor. İçi ise diğer avokadolarımıza göre daha yeşil. Dışının renk değişimi sanki hass avokadodan, pürüzsüzlüğü ve kabuğunun zor soyulması da sanki erkenci avokadodan. Ama şu kesin ki yukarda saydığım 5 türden biri değil : )

Yabani avokadolarımızdan meyveler : )

Yabani avokadolarımızdan meyveler : )

Benim lezzet sıralamam:

1 – HASS

2 – FUERTE

3 – ETTINGER

4 – BACON

5 – ERKENCİ

 

 

Hoşçakalın.

Bunları da Beğenebilirsiniz

12 Yorum

  • Cevapla
    Evde Avokado Çekirdeği Çimlendirmek – AİLEMİN BAHÇESİ
    1 Nisan 2016 at 13:43

    […] ama Ettinger’de %100 başarıya ulaştım : ) Ettinger nedir, hass nedir derseniz, buyurun bu yazıya bir göz atın : […]

  • Cevapla
    Deniz
    24 Ağustos 2016 at 10:43

    Merhaba,

    Benim size avokadoyla ilgili bir sürü sorum var. Sizi rahatsız etmeyeceksem sorabilir miyim? 🙂 Benim adımda Deniz ve bende avakodo lar konusunda çok meraklıyım. 5-6 tane filizlenen avokadom var ve ben hangisinin A türü, hangisinin B türü olduğunu bilmiyorum 🙁

    Biraz olgunlaştıktan sonra Mart Nisan aylarında Tekirdağ daki bahçemize ekmeyi düşünüyordum ama orası ne kadar tropikal iklim bilmiyorum 🙁 Elimden geldiğince rüzgardan korunacak bir yere ekebilirim ama bu yeterli olur mu bilemedim.

    Birde aşılamak gerekiyor mu bilemedim 🙁 Bu arada benimki de büyük çekirdekli avokado lar 🙂

    • Cevapla
      Ailemin Bahçesi
      25 Ağustos 2016 at 18:23

      Merhaba,

      Tabi sorabilirsiniz, ben de bildiğim kadarıyla cevap veririm 🙂 Çekirdekten yetiştirilen avokadolar aslında yabani avokadodur. Meyve verebilir ama meyvesi büyük bir olasılıkla ana avokadoya benzemez. Bu yüzden kaliteli ürün yetiştirip, verimli meyve almak için avokadonuzu aşılatmanız gerekir. Biz de ekimlerimizi ilkbaharda yapıyoruz, ama tekirdağın iklimi uygun olur mu bilemedim. Avokado ağacı ve meyvesi genel olarak -5 dereceden sonra donuyor, bu türlere göre de değişiyor.

      • Cevapla
        Harun arslan
        2 Ekim 2017 at 13:01

        Merhaba avakado tek agacla meyve vermez hiç bir zaman a ve b denilen türlerden hangisi oldugu cicek acincaya kadar bilemezsiniz en az 2 cesit örnek bacon ve hass ekilmelidir bu yabanınin yanına o zaman garanti meyve alınır bu arada ekiceginiz bölge -0 altına düşüyorsa donar dayanıklıgı var deselerde dayanmıyor

  • Cevapla
    Deniz
    26 Ağustos 2016 at 10:32

    Peki dişi olup olmadığını nasıl anlarım? Vede aşılama olayını nasıl yapabilirim?

    • Cevapla
      Ailemin Bahçesi
      26 Ağustos 2016 at 15:29

      Bir ağaçta hem dişi, hem de erkek çiçekler oluyor. Avokado için ağacın dişi mi erkek mi olduğunu hiç duymadım, ben de bilmiyor olabilir. Sadece bazı türler birbirinin dölleyicisi, o yüzden bir bahçe kurarken karışık türden kurmayı tavsiye ediyorlar. Bir de bahçeye yabani avokado ekmek yerine, aşılı fidan ekiyorlar. Kendinizin aşı yapması için aşı kalemi alabileceğiniz iyi bir ağaç olmalı. Olsa bile aşı tutturmak da çok zor. Bence aşılı avokado fidanı siparişi verebilirsiniz fidancılardan. Tadı çok güzel olmasa da soğuğa en dayanıklı avokado Bacon avokadodur bu arada 🙂

  • Cevapla
    Aydın
    28 Şubat 2017 at 20:58

    Merhaba çok önemli bana göre sorum olacak
    Avokado başka bir meyve veren ağaca aşılanırmı erik elma gibi bir bilen duyan varmı? Bilen var ise lütfen bilgi versin kolay gelsin

    • Cevapla
      ailemin bahcesi
      30 Temmuz 2017 at 21:35

      Merhaba Aydın Bey,

      Bu konuyla ilgili bilgim yok. Daha doğrusu avokado aşısı için böyle bir uygulama duymadım 🙂

  • Cevapla
    Metin sezer
    13 Eylül 2017 at 16:42

    Merhaba ben metin
    Antalya nin gazipaşa ilçesinde oturuyorum kendime bahçe yapmayı düşünüyorum birden fazla tür ekmeyi onermissiniz hangi türleri ekmeliyim aynı bahçeye
    Ben erkenci veya geç meyve veren ağaçları ekmek istiyordum

    • Cevapla
      Harun arslan
      2 Ekim 2017 at 13:05

      Avakado kendi tütlerinde bile zor aşı tutar yani 100 ağaçdan 60 tanesi ançak tutmakda bu uzman kişılerde daha az sayılara inmektedir kendi tür dısında aşı asla tutmaz

  • Cevapla
    kenan
    18 Eylül 2017 at 16:38

    gerçekten çok bilğilendirici bir yzı olmuş benim de bahçemde bu çeşitlerden var inanın has fuerte ve bacon haricini ayırt edemiyordum ama has çeşidinin bu kadar hassas olduğunu bilmiyordum dünyada tutulan bir çeşit olduğu için dikmiştim türkiyede pek bilinmeyen ama en lezzetli çeşit diye biliyorum avrupaya gitmiştim sadece has çeşidini gördüm raflarda teşekkürler

  • Cevapla
    Harun arslan
    2 Ekim 2017 at 13:10

    ? hass cesiti dunyada ihracatı yapılan ceşitdir (%80) bu çesitdir nedeni yol dayanımı ve nakliyatı en kolayı bir kutuda fuarte cesiti 20 adet konuluyorsa hass 30 adet konuluyor adet bazında satıldıgı icin masraftan kaçmada denilebilir dünyada bizim sevdigimiz armut tipli yani zutanu bacon fuarte gibi cinsler yağ sanayisinde kullanılır ihracada gönderemedikleri icin sadece dölleyici olarak ekilir Türkiyede ise tam dersidir bizler büyük meyve alma ic güdüsünden dolayı ?

  • Yorum Yazın