Muz Hakkında İlginç Bilgiler

Muz bildiğimiz meyvelerden çok farklı. Neden mi? Bu soruyu birkaç başlık altında cevaplamak istedim.

Muz ağaçta mı yetişir? Muzun doğurduğunu biliyor muydunuz? Dal, Hevenk, Tarak, El, Parmak Nedir? Muzun hasadı ne zaman yapılır? 

Keyifle okumanız dileğiyle : )

Muz ağaçta mı yetişir?

Muz bitkisi aslında bir ağaç değildir; en büyük çiçekli otsu bitkidir. Ama 9-10 metreye kadar çıkabilen boyundan dolayı, genel olarak muz ağacı olarak bilinir. Ülkemizde yetişen muzlar bodur muzlardır. Bizim bahçemizdeki muzların en uzunları da 4 metreye kadar çıkabiliyor. Halk arasında eşek muzu olarak tabir edilen cins ise biraz daha uzun olabiliyor. Onlar da bahçedeki diğer ağaçları rüzgardan korusun diye ekiliyor : )

Muzun gerçek gövdesi rizom yumru şeklinde ve toprak altındadır. Toprak üstünde kalan kısım yaprak uçlarının üst üste birleşmesiyle, sanki bir ağacın gövdesi gibi oluşmuş, yalancı gövdedir. Yapraklar geniş ve yeşil renklidir; yaşlandıkça unumsu bir örtüyle kaplanır.

Muz bitkisi meyve vereceği zaman yalancı gövdeden salkım şeklinde çiçek sapı ve tomurcuk çıkar. Tomurcuk üzerinde çok sayıda çiçek taşır. Muzda 3 çeşit çiçek bulunur. Muz meyvesini oluşturan çiçekler brakte yapraklarının altındadır. Bu yapraklar tek tek açılır ve dışa doğru kıvrılırlar. İlk açılan çiçekler dişi çiçekler olup, bunlar döllenme olmadan muza dönüşür. Eğer hava koşulları elverişli yani sıcaksa dişi çiçek çok olur, bu da çok muz demektir. Meyvelerin büyüklüğü de ayrıca toprak verimliliği ve bahçe bakımına bağlıdır. Dişi çiçeklerin altındaki çiçekler çift organlıdır, ama bunlardan oluşan meyveler küçük ve kalitesizdir.  Çift organlı çiçeklerin hemen altında ise erkek çiçekler bulunur. Bunlar genelde açmazlar.

 

Muzun doğurduğunu biliyor muydunuz?

Muz hakkında belki de en ilginç bilgi budur. Muzun yalancı gövdesi yaprak vermeyi tamamladıktan sonra salkım şeklinde bir meyve ortaya çıkarır. Bu olay sesli gerçekleştiği için halk arasında muz doğurdu denir. Ülkemizde en lezzetli muzlar, doğumu Ağustos ayında başlayan ve olgunlaşması en erken Ekim ayında olanlardır. Muz beklenenden erken doğurursa sıcak havada olgunlaşmasını tamamlayacağı için dışı yeşilken, muzun içi akar. Bu muzların çok fazla ticari değeri yoktur.

Muzun doğurması benim için bir çocukluk hatırası : ) Yaz aylarında babaannemin evinin balkonunda otururken bu sesleri duyduğumu hatırlıyorum. Ama artık İstanbul’da yaşadığım için muzun doğurma zamanlarına denk gelirsem herhalde bir mucizeye tanıklık ediyormuş gibi hissederim. : ) Aslında bir çeşit de mucize…

Muzun yalancı gövdesinin görevi meyveyi olgunlaştırdıktan sonra bitmiş demektir. Meyve kesildikten sonra gövde de kesilerek toprağa gübre olması için serilir. Rizomdan çıkan yeni muz fidanlarının sağlıklı olanları seçilir ve yeni muzlar üretilir. Buna pinçlerle üretim denir.

 

Dal, Hevenk, Tarak, El, Parmak nedir?

Muz gerçekten özel bir meyvedir.  Bu terimlerden de belli bence : ) Muzun salkım şeklinde olan meyvesine bizim oralarda dal denir ama diğer bir adı da hevenktir.  Dal bence daha sempatik, zaten çocukluğumda hiç hevenk dendiğini duymadım.  Dalların üzerinde dişi çiçeklerin oluşturduğu taraklar bulunur. Buna ayrıca el de deniyormuş. Taraklarda çift sıra halinde dizilmiş parmaklar yani muz meyveleri bulunur. Her tarakta ortalama 10-26 arası parmak bulunur. Babamın bana gönderdiklerini saydım; 19-20 tane vardı : ) Üst taraklardaki meyveler daha büyüktür ve daha fazladır. En uçtaki tarak en küçük olanıdır.

 

Muzun hasadı ne zaman yapılır?

Meyveler tam olgunlaşmadan hasat yapılır, aksi halde meyvelerin kabukları çatlayarak meyveler zarar görebilir. Parmak içleri dolgunlaşıp,  meyvelerin rengi koyu yeşilden açık yeşile döndüğü zaman hasat gerçekleştirilir.

Yıl boyunca ortalama 26-27 derece sıcaklık ister. Ülkemizde muzlar ortalama 125-150 gün arasında hasada hazır hale geliyor. Ailemin Bahçesi’ndeki gibi, açık havada yetişen muzlar, sera muzlarından daha geç olgunlaşır. Ailemin Bahçesi’nde yetişen muzların en kalitelisinin hasadı Kasım ayı gibi başlamaktadır.

Bu da bonus : )

Hoşçakalın.